شفافیت در پارلمان باعث می‌شود تا نمایندگان با قرار گرفتن در انظار عمومی، پاسخگوی عملکرد خود باشند. برای مثال فرض کنید بتوانید با رجوع به یک سایت، آراء نمایندگان که رأی موافق و مخالف به برجام داده‌اند را ببینید. در همین راستا به بررسی میزان شفافیت کنگره آمریکا با محوریت طرح ضد ایرانی s.772 می‌پردازیم.
1. شفافیت ارائه کننده طرح
در پارلمان‌های بسیاری از کشورهای دنیا، ارائه کننده هر طرح برای عموم مردم قابل ملاحظه است که در نتیجه این انتساب دقیق، مسئولیت‌پذیری بالایی به نسبت طرح‌ها برای نمایندگان ارائه کننده آنها ایجاد می‌شود. این مطلب در رابطه با کنگره ایالات متحده (هر دو مجلس) هم صدق می‌کند. همانطور که در تصویر زیر مشخص است، طرح S. 722 را آقای باب کُرکِر به کنگره آمریکا ارائه کرده است.
نکته: با کلیک کردن روی اسم نماینده به صفحه اختصاصی آن نماینده و اطلاعات عملکردی وی منتقل می‌شوید که در ادامه این نوشته به اختصار پیرامون آن توضیح داده خواهد شد.
2. شفافیت وضعیت فعلی و آتی طرح
در همان صفحه، وضعیت و مراحلی که طرح تاکنون طی کرده گزارش داده می‌شود. همچنین مشخص کرده که برای تصویب نهایی، آن طرح باید چه مراحلی را طی کند.
3. ارائه چکیده‌ی رسمی از طرف
یک ویژگی فوق‌العاده این است که در رابطه با طرح‌ها، توسط کتابخانه کنگره چکیده‌ای ارائه می‌شود، که هم خلاصه و قابل فهم است و هم رسمی و قابل ارجاع است. بدیهی است که این چکیده، فهم طرح‌های طولانی را برای عموم مخاطبان بسیار قابل فهم می‌کند.
نکته: حجم طرح ضد ایرانی مورد بحث 140 صفحه است. دریافت متن کامل طرح
4. شفافیت آراء
در کنگره ایالات متحده (هر دو مجلس سنا و نمایندگان) آراء نمایندگان به کلیه طرح‌ها شفاف بوده و اعلام عمومی می‌شود. همچنین به دلیل شفافیت احزاب افراد، می‌توان مشخص کرد کدام افراد از کدام احزاب چه رایی را به طرح‌ها می‌دهند. مثلا همانگونه که در تصویر زیر مشخص است، در رابطه با طرح S722 یک نماینده جمهوری‌خواه و تنها نماینده مستقل کنگره به این طرح رای منفی دادند. نکته جالب توجه این است که محل‌های نشستن نمایندگان در هر مجلس هم کاملا مشخص بوده، و معلوم است کدام نماینده از کدام صندلی چه رایی را داده است.
البته ماجرای شفافیت آراء به تفکیک هر نماینده وجود دارد. مثلا در تصویر زیر مشخص است که سناتورها به تفکیک ایالت‌ها چه آرایی را به طرح داده‌اند. همچنین اطلاعات کامل آراء نمایندگان همچنین با یک کلیک قابل دستیابی است (فلش قرمز رنگ در تصویر).
5. ارائه متن طرح‌ها در قالب‌های استاندارد
متن کامل طرح‌ها، علاوه بر قالب pdf (دریافت این طرح) در قالب‌های استانداردتری هم ارائه می‌شود. مثلا در قالب html، که توسط انسان به سادگی قابل کپی‌برداری، استفاده، ارزیابی و تحلیل باشد. برای نمونه متن کامل طرح S722 در این آدرس به صورت html ارائه شده است.
نکته 1: علاوه بر آخرین نسخه، نسخه‌های مختلف طرح که در مراحل گوناگون سیر تصویب ایجاد شده نیز به دقت ثبت شده و برای عموم قابل دستیابی است (فلش قرمز رنگ در تصویر زیر)
نکته 2: متن طرح‌ها در قالب‌های استانداردتر و ماشین‌خوان (نظیر XML و توسط API) هم ارائه می‌شود که به دلیل فنی بودن از ذکر آنها خودداری می‌کنیم (علاقه‌مندان این آدرس را نگاه کنند).
6. امکان دریافت ارجاع به بند بند یک طرح
علاوه بر امکان دستیابی به متن کامل طرح‌ها به صورت html و قابل کپی‌برداری، در این صفحه امکانی وجود دارد که نسبت به بند بند یک طرح یک «لینک دائم» (Permanent Link) ارائه می‌کند، به این معنا که با کلیک کردن روی آن لینک، صفحه آن طرح باز شده و همان بند مورد نظر مشخص می‌گردد. نیازی به توضیح بیشتر پیرامون نقش این قابلیت در مقالات و سایت‌های خبری و در راستای تحلیل و ارزیابی دقیق‌تر طرح‌ها نیست.
برای نمونه، لینک زیر شما را به ماده 4 طرح منتقل می‌کند، ماده‌ای که در آن تعریف از «Iranian Person» ارائه شده است:
7. دنبال کردن یک طرح
خیلی وقت‌ها این نیاز احساس می‌شود که افراد بخواهند از آخرین تحولات مرتبط با یک طرح به سرعت با خبر شوند. برای این منظور در این سایت قابلیتی وجود دارد (فلش قرمز در تصویر زیر) که کاربران می‌توانند پس از ثبت نام و ثبت ایمیل خود، از آخرین تغییر و تحولات طرح‌های مورد نظر خود، از طریق ایمیل، با خبر شوند.
8. نظرسنجی مختصر پیرامون طرح
در صفحه مربوط به هر طرح، یک نظرسنجی مختصر پیرامون طرح هم وجود دارد که افراد می‌توانند موافقت یا مخالفت خود با آنرا ثبت کنند. شما نیز می‌توانید در این نظرسنجی شرکت کرده و با کلیک کردن روی آیکن خشمگین (قرمز رنگ) مخالفت خودتان را اعلام کنید.
نکته: شرکت در این نظرسنجی به معنای انتقال آن به کنگره آمریکا نیست و صرفا در همین مکان ثبت می‌شود. هر چند برخی از کشورها سامانه‌های رسمی دارند که نظرات درج شده در آن در اختیار نمایندگان پارلمان قرار گرفته و در فرایند تصمیم‌سازی موثر واقع می‌گردد.
9. اطلاعات عملکردی نمایندگان
پیشتر ذکر شد که با کلیک کردن روی نام هر نماینده، به صفحه اختصاصی آن نماینده و اطلاعات عملکردی وی منتقل می‌شویم. در این صفحه اطلاعات بسیار عملکردی تفصیلی پیرامون هر نماینده ارائه می‌شود که برخی از مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از:
- اطلاعات شخصی و سابقه کاری وی
- مسیرهای دستیابی به آن نماینده و آدرس‌های وی در سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی مختلف
- جایگاه وی در ارزیابی میزان رهبر یا پیرو بودن وی در کنگره، و نیز عملکرد حزبی وی در مقایسه با سایر نمایندگان
- سابقه عضویت وی در کمیسیونها (Committee Membership)
- طرح‌های مصوب ارائه شده توسط آن نماینده
- کلیه طرح‌های ارائه شده توسط آن نماینده، به تفکیک در حوزه‌ها و موضوعات مختلف
- سابقه‌ی آراء آن نماینده به طرح‌های مختلف
- میزان حضور آن نماینده در مجلس (کنگره) و میزان مشارکت وی در رای‌گیری‌ها
برای نمونه کلیه اطلاعات سناتور ارائه کننده طرح ضد ایرانی S722 (سناتور باب کُرکِر) را در این صفحه ملاحظه بفرمائید:
10. اطلاعات مالی نمایندگان
شاید یکی از جذاب‌ترین محورهای شفافیتی نمایندگان، شفافیت اطلاعات مالی آنهاست. در این صفحه، اطلاعات مالی تفصیلی آقای باب کرکر ذکر شده است. برای نمونه، نمودار زیر نمایش می‌دهد که آقای کرکر یکی از متمول‌ترین سناتورهای آمریکاست (ششمین سناتور متمول). در این تصویر، نمودار آبی رنگ میزان دارایی آقای کرکر، و نمودار زرد رنگ، متوسط دارایی سناتورها را در طول سال‌های مختلف نمایش می‌دهد:
البته علاوه بر این اطلاعات کلی، اطلاعات دارایی‌های ایشان به تفکیک دارایی‌ها و درآمدها (این لینک)، بدهی‌ها (این لینک)، و تراکنش‌های مالی (بالای 1000 دلار) به تفصیل قابل دریافت و مشاهده‌ی عمومی است. همچنین گزارش‌های خوداظهاری درآمدهای و دارایی‌های مالی آقای کرکر (که به دست تکمیل و اسکن شده است) نیز از طریق این لینک قابل دستیابی است.
11. منابع مالی انتخاباتی
یکی دیگر از مؤلفه‌های مهم، شفافیت منابع و مخارج مالی انتخابات است. در این زمینه آقای باب کرکر چه وضعیتی داشته است؟ در این صفحه به صورت خلاصه مشخص شده است که ایشان مبلغ 14.4 میلیون دلار برای رقابت‌های انتخاباتی کمک مالی جذب کرده و از این میزان 8.4 میلیون دلار هزینه کرده است. میزان جزب مالی به تفکیک نهادهای مختلف نیز در همین صفحه ذکر شده است (تصویر زیر).
البته می‌توان به اطلاعات تفصیلی مرتبط با منابع و مخارج مالی نیز دست یافت؛ برای نمونه فهرست کلیه حامیان مالی (این لینک)، صنایع اقتصادی حامی (این لینک)، بخش‌های اقتصادی حامی (این لینک) از جمله مواردی هستند که اطلاعات آنها به صورت تفصیلی قابل مشاهده عمومی است.
12. ویدئوی جلسه بررسی قانون
یکی از مهم‌ترین محورهای شفافیت مجلس‌ها، پخش زنده و ارائه آرشیو ویدئویی این جلسات می‌باشد. این کار در ایالات متحده از قدیم از طریق شبکه تلویزیونی و نیز سایت C-Span صورت می‌گیرد. برای نمونه، جلسه بررسی و رای‌گیری پیرامون طرح S722 در سنای آمریکا از طریق این لینک قابل مشاهده است:
ضمنا متن مشروح مذاکرات این جلسه به همراه این ویدئو به گونه‌ای مکتوب بوده و قابل دسترسی است که نه تنها هنگام پخش ویدئو، متن صحبت‌ها ذیل تصویر به حرکت در می‌آید، بلکه می‌توان با کلیک کردن روی هر بخش از صحبت‌های جلسه به زمان مورد نظر از ویدئو منتقل شد (تصویر زیر).
13. سایر
برای آشنایی بیشتر با ابعاد مختلف از شفافیت پارلمان‌ها، ویدئوی آموزشی شفافیت مجلس و پارلمان را مشاهده کنید.
