OGP یا «مشارکت حکومت‌باز»، به منظور ارائه راهنما و پیشنهاداتی دقیق، مشخص و کارگشا به کشورهایی که با نیت مبارزه با فساد در این حوزه وارد می‌شوند، اقدام به تدوین و انتشار یکی از بهترین و جامع‌ترین راهنماهای حوزه شفافیت تحت عنوان «راهنمای حکومت باز» نموده است. در این بخش مروری خواهیم داشت بر مهمترین راهکارهای این سازمان برای شفافیت در زمینه انتخابات.

مقدمه

در هر کشوری، انتخابات دموکراتیک دو کارکرد اساسی دارد: نمایش اراده مردم برای انتخاب دولت‌مردان و  حل مسالمت‌آمیز رقابت بر سر قدرت. شهروندان از طریق انتخابات دموکراتیک مقامات را ملزم به پاسخ‏گویی در قبال عملکردشان می‌کنند. شهروندان نه‌تنها حق‌ دارند که در انتخابات شرکت کنند، بلکه حق دانستن اینکه آیا فرآیند انتخابات معتبر و بدون فساد بوده است را نیز دارند. حق داشتنِ اطلاعات با حق شرکت در انتخابات ممزوج است؛ زیرا بدون در اختیار داشتن اطلاعات لازم برای انتخاب آگاهانه در انتخابات غیرممکن است که به‏‌طور معنادار مشارکت وجود داشته باشد. دسترسی به اطلاعات در خصوص فرآیندهای انتخاباتی، ازجمله داده‌های مربوط به انتخاباتی که در دست دولت است و مراحلی که توسط مؤسسات دولتی برای ایجاد مسئولیت‌پذیری در فضای انتخابات در راستای ایجاد و تقویت اعتماد عمومی به یکپارچگی انتخابات و دولتی که از آن منتج می‌شود، امری حیاتی است.

حتی در دموکراسی‌های تثبیت‌شده، حفظ اعتماد عمومی در بی‏طرفی و اثربخشی سیستم حکومتی می‌تواند ازجمله امور مناقشه برانگیز باشد. به‏علاوه، در جایی که مشکلات انتخاباتی بسیار قابل‌توجه بوده و شفافیت کم است، اعتماد عمومی به دولت می‌تواند به‌شدت مورد آسیب قرارگرفته که جبران آن در هر کشوری بسیار دشوار است. این آسیب می‌تواند اثرات مهمی بر روی ثبات دولت داشته باشد.

حوزه رو به رشد تأمین مالی رقابت‌های انتخاباتی و سیاست نیز برای یکپارچگی انتخاباتی حائز اهمیت است. نقش پول در سیاست – چه از جانب اشخاص حقیقی یا شرکت‌ها و چه از جانب منابع قانونی یا جرائم سازمان‌یافته – بر روی کسی که در انتخابات رقابت می‌کند، بر روی اینکه تا چه اندازه می‌تواند پیام خود را به رأی‌دهندگان به‌خوبی منتقل کند، چقدر قادر به توسعه تلاش‌های سازمان‌یافته خود هستند و بر چگونگی عملکرد افراد هنگام وارد شدن به دولت، می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بگذارد.

و سوال اساسی این است که، چگونه می‌توان اثر پول در سیاست را کنترل کرد و اینکه جنبه مثبت آن در ضمن کنترل و خنثی کردن اثرات منفی چگونه پرورش می‌یابد؟

پیشنهادات پایه

ایجاد یک چارچوب قانونی برای بی‌طرفی، اثربخشی و شفافیت در انتخابات

در این مورد که نقطه شروع حیاتی برای محافظت از یکپارچگی انتخابات و ایجاد اعتماد عمومی به مؤسسات دولتی که در انتخابات دستی دارند، ایجاد یک چارچوب قانونی است، اجماع بین‌المللی وجود دارد. این امر اعتماد عمومی به اجرای انتخابات و رقابت منصفانه را تضمین کرده و از رأی آزادانه و آگاهانه محافظت می‌کند. چارچوب قانونی باید بی‌طرفی سیاسی نهادهای دولتی، اثربخشی و شفافیت اجرای فرآیندهای بزرگ، پیچیده و حساس به زمان یک انتخاباتِ بی‌نقص را تضمین کند.

همچنین اجماع بین‌المللی وجود دارد که عوامل محیط سیاسی گسترده‌تر که تحت تأثیر آرایشی از مؤسسات دولتی و دیگر بازیگران قرار دارند، گاهی یکپارچگی انتخابات را خنثی کرده یا اساساً از بین می‌برند. بنابراین چارچوب‌های قانونی باید دسترسی به مکانیسم‌های منصفانه، حمایت‌های یکسان قانونی و سیستم‌های جبرانی اثربخش در محیط انتخابات را تضمین کند. فراتر از متن قانون، قدم‌های شفاف و محکمی برای تضمین بی‌طرفی سیاسی، اقدامات مناسب و باز بودن مؤسسات دولتی، برای ایجاد اعتماد عمومی نسبت به اعتبار فرآیندهای انتخاباتی ضروری است. حصول اطمینان از تعهد نسبت به فعالیت‌های مناسب توسط رقبای سیاسی و بازیگران جامعه مدنی، غالباً از طریق اصول رفتاری داوطلبانه، اقدامات ابتدایی مهمی برای ایجاد شفافیت و اعتبار انتخابات به شمار می‌روند.

چارچوب‌های قانونی هیچ‏گاه کامل نیستند و همگام با یادگیری از تجربیات و پیشرفت‌های کشورها در گامهای اساسی حود در مسیر دموکراتیک، باید مجددا ارزیابی‌شده و بهبود یابند، اگر چه قوانین پیش از شروع هر انتخابات باید کاملاً شفاف باشند. دسترسی روزافزون به داده‌های انتخاباتی و دیگر اطلاعاتِ در اختیار دولت‌ها که به فرآیندهای انتخاباتی مربوط می‌شود، باید بخشی از این پیشرفت باشد.

توصیه‌های اجرایی

• ایجاد یک فرآیند فراگیر برای انتصاب یک هیئت بی‌طرف مدیریت انتخابات (برای مثال کمیته انتخابات)

• ایجاد سازوکارهای بودجه‌ای به نحوی که امکان برگزاری انتخابات بی‌طرفانه، اثربخش، شفاف و همراه با پاسخگویی را تضمین نماید.

• به رسمیت شناختن حق انتخاباتی رقبا برای نظارت بر تمامی جنبه‌های فرآیند انتخابات

• به رسمیت شناختن حقوق شهروندان برای ایجاد سازمان‌هایی که بر فرآیندهای انتخاباتی نظارت دارند (برای مثال سازمان‌های شهروندی غیر حزبی و رسانه‌های خبری)

• التزام هیئت مدیریت انتخابات به انتشار به‌موقع تمامی تصمیمات، قوانین، مقررات و تقویم انتخاباتی

• انتشار فوری تمامی تکذیبیه‌ها

• الزام در دسترس قرار گرفتن به موقع داده‌های مربوط به فرآیندهای پیش از انتخاباتی مهم

• در معرض عموم قرار گرفتن نتایج انتخابات در مراحل شمارش اولیه در محل رأی گیری و هم در نقطه‌ای که رأی‌ها تجمیع می‌شوند.

• در دسترس قرار گرفتن نتایج انتخابات به صورت یک فهرست قابل جستجو از طریق مثلا یک وبسایت به طوری که قالب داده‌ها برای پردازش خودکار ساختاردهی شود و نتایج به‌صورت همیشگی حفظ‌شده و در قالبی که تحلیل آن ساده باشد، در دسترس عموم قرار گیرد.

• الزام بی طرفی تمامی رسانه‌های جمعی دولتی و تحت کنترل دولت نسبت به رقبای انتخاباتی و ایجاد محدودیت‌هایی برای عدم رعایت آن

فراهم کردن اطلاعات در دسترس در مورد روند انتخابات

اگر بخواهیم از سطوح اولیه اعتمادسازی نسبت به عملکرد کلی انتخابات فراتر برویم، نیازمندیم که کارکرد نهفته فرآیند انتخابات را به عموم مردم نشان دهیم که شامل جزئیات موارد زیر است:

1. نظارت انتخاباتی توسط قوه مقننه؛

2. فعالیت‌ها و تعاملات دیگر نهادهای دولتی که کارکردهای انتخاباتی مهمی دارند؛

3. تصمیم‌گیری در خصوص فناوری‌های انتخاباتی و تدارک مواد انتخاباتی حساس؛

4. ترسیم مرزهای مناطق انتخاباتی؛ (که برای برابری حق رأی مهم است)

5. تعیین صلاحیت احزاب سیاسی و نامزدهای انتخاباتی؛

6. تأمین مالی سیاسی و رقابت‌های انتخاباتی؛

7. ثبت‌نام رأی‌دهندگان؛

8. رأی‌دهی، شمارش آرا و جدول‌بندی نتایج و اعلام نتایج؛

9. قوانین، محدودیت‌ها و روش‌های جبران ازجمله جبران خسارت و مسئولیت‌پذیری.

در دسترس قرار دادن داده‌های در اختیار دولت و دیگر اطلاعات در هر یک از این حوزه‌ها و همچنین فراهم کردن امکان بررسی آنها توسط رقبای انتخاباتی، سازمان‌های شهروندی، رسانه‌ها و عموم مردم، به‌منظور افزایش اعتماد عموم به اعتبار انتخابات و دیگر فرآیندهای دولتی امری اساسی است.

توصیه‌های اجرایی

• انتشار و آگاه کردن فعالانه عموم مردم در خصوص قوانین و رویه‌های مربوط به انتخابات

• انتشار گسترده یک راهنمای قابل‌درک برای حقوق و فرآیندهای انتخاباتی

• الزام هیئت مدیریت انتخابات و دیگر مؤسسات دولتی که نقش مهمی در فرآیندهای انتخاباتی ایفا می‌کنند، به پاسخگویی به درخواست‌های عمومی برای داده‌های انتخاباتی

• انتصاب یک مسئول اطلاع رسانی به عموم مردم، که بتواند تضمین کند چنین اطلاعاتی تهیه‌شده و عموم مردم از رویه‌های درخواست اطلاعات آگاه گردند.

• آموزش کارکنان هیئت مدیریت انتخابات و دیگر مؤسسات دولتی که نقش مهمی در انتخابات دارند  در خصوص حق داشتنِ اطلاعات در حوزه انتخابات و رویه‌های ارائه به‌موقع اطلاعات

• الزام هیئت مدیریت انتخابات به انتشار  داده‌های سالانه و گزارش‌های جامع عمومی ازجمله درس‌های فراگرفته شده برای تقویت شفافیت، مشارکت و مسئولیت‌پذیری، اقداماتی برای تضمین برگزاری اثربخش و یکپارچه انتخابات به منظور بهبود اهداف نظارتی در چارچوب قانونی انتخابات طی یک سال پس از انتخابات

جهت مطالعه‌ی بیش‌تر و دقیق‌تر، فایل متنی این مطلب از اینجا  قابل دسترسی است.