انتخابات ریاست جمهوری پدیده‌ای است که به تناوب در اکثر کشورها، از جمله کشور ما، رخ می‌دهد و البته در هر دوره مسائلی پیرامون آن مطرح می‌شود. مسائلی که همواره در پی یافتن راه‌حلی بنیادین به آنها بوده‌ایم. در این مطلب سعی کرده‌ایم از دریچه‌ی شفافیت به این مسائل نگاه کرده و به آنها پاسخ دهیم.
شعار انتخاباتی در حوزه شفافیت
بکارگیری گسترده‌ی شفافیت و مشارکت فعال و مؤثر مردم و نخبگان در مسائل حکومتی، در راستای مقابله با فساد، افزایش مسئولیت‌پذیری حکومتی، ارتقاء کارآمدی و سرمایه‌ی اجتماعی
در حوزه‌ی شفافیت حکومتی (سیاسی)
قوانین پایه (8 مورد)
نکته: در مورد آنچه تحت عنوان «سیاست کلی» ذکر شده، منظور این است که نامزد محترم وعده می‌دهد که تلاش مضاعفی را برای تدوین و تصویب این مطالب تحت عنوان سیاست کلی بکار خواهد گرفت. در صورتی که این مسیر فراهم نشد، سند مشابهی را تحت عنوان لایحه و یا مقررات داخلی دولتی به تصویب خواهد رساند.
|
عنوان سیاست ، لایحه |
توضیح |
|
سیاست کلی، لایحه مقابله با تعارض منافع |
تعارض منافع، ریشه و علت بروز تمام مفاسد و تخلفات است. لذا نه تنها آگاهی از چیستی آن برای همه اقشار ضروری است، بلکه لازم است با قوانین، مهم‌ترین مصادیق تعارض منافع را هدف گرفته و اقدامات مناسب را متناسب با هر یک از آن مصادیق در پیش گرفت. صرفا از باب نمونه:
|
|
لایحه گزارشگری تخلفات |
گزارشگری تخلفات (یا افشاگری) و حسب ادبیات بین‌المللی آن سوت‌زنی (Whistleblower) مهم‌ترین ضرورت و مکمل شفافیت محسوب می‌شود. قوانین گزارشگری مشارکت مردم در امر نظارت و کشف تخلف را اقتصادی کرده و از آنها در برابر آسیب‌های احتمالی و انتقام‌جویی محافظت می‌کند. تبدیل کردن مردم به ناظرانی همیشه بیدار (با قراردادن جوایز مادی و غیرمادی) سبب می‌شود تا خود را همه جا در معرض نظارت عمومی دیده و این خطر و ترس از کشف شدن، انگیزه آنها از ارتکاب به جرم را به حداقل برساند. یکی از مهم‌ترین مصادیق گزارشگری تخلفات، درخواست از عموم مردم برای گزارش رشوه و تخلفات قانونی (در بدنه حکومتی)، گرانفروشی و تقلب (در کسب و کار) است. |
|
لایحه برگزاری مسابقات حکومتی (چالش) |
دولت‌ها عموم فعالیت‌های خود را از طریق قرارداد خرید (عقد بیع) انجام می‌دهند، در حالی که ظرفیت فراوانی در برگزاری چالش (عقد جعاله) وجود دارد. در این سازوکار دولت برای انجام امور خود، دست یاری را به سمت عموم مردم دراز کرده و جایزه‌ای مشخص (عموماً مادی) را در ازای ارائه بهترین و سریع‌ترین خروجی قرار می‌دهد. در چنین شرایطی و با کنار رفتن رانت‌ها و نزدیکی‌ها (که در عموم قراردادها مرسوم است) همه افراد فارغ از درجه و اعتبار و مدرک، جهت پیروزی در این مسابقه با هم رقابت می‌کنند. نتیجه چنین سازوکاری، دست‌یابی حکومت به انبوهی از خروجی‌های قابل استفاده در ازای پرداخت هزینه برای یکی (یا تعداد محدودی) از آنها، آنهم در شرایطی بسیار رقابتی و تلاشگرانه می‌باشد. صرفا از برای نمونه:
نکته: کلیه مسابقات حکومتی تنها در یک سامانه واحد برگزار می‌گردد. |
|
لایحه عریضه (درخواست عمومی) |
لازم است دریچه‌ای واحد برای ثبت عریضه‌ها و درخواست‌های عمومی نسبت به انجام مسائل مختلف (از سوی دولت) ایجاد شود، که متعاقب آن، دولت خود را مکلف به انجام و یا ذکر پاسخ رسمی دلایل عدم امکان انجام آن نماید. بدیهی است صرفاً عریضه‌هایی که بتواند تعداد مشخصی امضا را به خود جلب نماید، شایسته بررسی و اقدام خواهد بود. |
|
لایحه‌ی مشارکت‌جویی عمومی در مراحل اقدام حکومتی |
شفافیت، عموم مردم (بویژه خبرگان و ذی‌نفعان و فعالان) را در مراحل مختلف «اقدامِ حکومتی»، یعنی: «عارضه‌یابی، شناخت مسائل، اولویت‌بندی مسائل، تدوین راه‌کارها، اولویت‌بندی راه‌کارها، اجرا، نظارت و ارزیابی» به طور گسترده، فعال و سازنده‌ای مشارکت می‌دهد. در همین زمینه لازم است سامانه‌ای واحد طراحی گردیده و از ظرفیت مردم بهره‌گیری شود. برای نمونه:
|
لوایح مربوط به شفافیت مسئولین (3 مورد)
|
عنوان لایحه |
توضیح |
|
لایحه شفافیت نامزدهای انتخابات |
اطلاعات بیشتر: http://map.tp4.ir/post/17 |
|
لایحه شفافیت مسئولین |
اطلاعات بیشتر: http://map.tp4.ir/post/11 |
|
لایحه محدودیت و شفافیت هدایا |
|
لوایح مربوط به شفافیت سازمانی و فرایندی (2 مورد)
|
عنوان لایحه |
توضیح |
|
لایحه شفافیت نظامات شورایی و کمیسیونی |
○ ثبت و درج کلیه این اطلاعات در یک سامانه‌ی واحد (برای کل دستگاه‌های اجرایی کشور) ○ امکان حضور فیزیکی عموم مردم در جلسات علنی، بدون حق رأی و صحبت. اقتضاهای خاص این حضور (نظیر شرط سنی، ثبت‌نام‌ها و نظایر آنها) می‌تواند در آیین‌نامه‌های اجرایی تعیین گردد. اطلاعات بیشتر: http://map.tp4.ir/post/7 |
|
لایحه شفافیت قانون‌گذاری |
الزام ذکر موارد زیر برای کلیه طرح‌ها و لوایح (با هدف دقت مضاعف در تدوین):
اطلاعات بیشتر: http://map.tp4.ir/post/3 |
