منابع طبیعی هر کشور مانند نفت، گاز، معادن، دریاها و … متعلق به شهروندان آن کشور است و استخراج و استفاده از این منابع می تواند منجر به رشد اقتصادی و توسعه مدنی جوامع شود. همچنین مدیریت ناکارآمد و ضعیف نیز اغلب منجر به فساد ، بی اعتمادی به حکومت، افزایش مناقشات و تعارضات در جامعه شود.
مدیریت شفاف منابع طبیعی راهکاریست برای اطمینان از اینکه منابع و ثروت های طبیعی هر کشور به تمام شهروندان آن کشور سود می‌رسانند. همچنین شفافیت عملکرد مدیران، لازمه افزایش مشارکت مردمی در اداره جامعه و ارتقای سطح سیاست گذاری ها و تصمیم گیری هاست. مدیریت شفاف همچنین می تواند مخاطراتی چون سوءظن مردم نسبت به حکومت، مناقشات درون جامعه و فساد در این حوزه را تا حد زیادی از بین ببرد.
ابتکار شفافیت صنایع استخراجی (Extractive Indusries Transparency Initiative,EITI)، یک استاندارد جهانی برای ارتقای مدیریت باز و پاسخگوی منابع طبیعی است. این ابتکار بدنبال تقویت سیستم حکومت و کمپانی ها، اطلاع رسانی بحث های عمومی و افزایش اعتماد میان دولت ها، کمپانی ها و مردم است.
کشور هایی که این استاندارد را اجرا می کنند اطلاعاتی راجع به پرداخت مالیات ها، مجوزها، قراردادها، تولید و سایر المانهای کلیدی در مورد منابع طبیعی منتشر می کنند.
متولی پیاده سازی این استاندارد در هر کشور، حکومت آن کشور با همکاری کمپانی های منابع طبیعی و جامعه مدنی هستند.
کشورها و سازمان های جهانی و منطقه ای مختلفی از این استاندارد حمایت کرده اند، که از جمله مهمترین سازمانها می توان به بانک جهانی، صندوق بین المللی پول، انجمن بین المللی معدن و فلزات، بانک های توسعه منطقه ای اشاره نمود. همچنین چهارصد سازمان مردم نهاد از سراسر دنیا و بیش از 90 کمپانی عمده و بزرگ نفت، گاز و معدن که مجموعا مدیریت پروژه هائی به ارزش 19 ترلیون دلار را به عهده دارند، از حامیان این استاندارد هستند.
کشورهای عضو و حامی این استاندارد:
طبق این استاندارد کشورها به 4 دسته تقسیم می شوند:
- Candidate : در حال پیاده سازی EITI، ولی تا کنون تمام الزامات EITI کامل نشده است.
- Compliant: تمام الزامات EITI را انجام داده است و عضو دائم EITI است.
- Other: کشورهایی که برای پیاده سازی اعلام علاقه مندی کرده اند.
- Suspended:: موقتا معلق
در زیر اسامی کشورها در دسته های مختلف آمده است.
با نگاهی به فهرست کشورهای عضو و کاندیدای عضویت EITI تنوعی از کشورهای توسعه یافته و توسعه نیافته را شاهد هستیم و متوجه جای خالی کشور عزیزمان ایران در این فهرست ها می‌شویم.
برای مطالعه بیشتر در مورد این ابتکار به سایت eiti.org مراجعه فرمائید.
